Brexit is weer een onvoorzien en onbedoeld gevolg rijker: een mogelijke hereniging van Ierland en Noord-Ierland. De uittocht van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie compliceert het politieke en economische leven van de Noord-Ieren dusdanig, dat de uiterst gevoelige re-unification weer bespreekbaar wordt.

Dat signaleert de Wall Street Journal.

Toen het overwegend katholieke Ierland in 1921 onafhankelijk werd, verkoos de protestantse meerderheid in Noord-Ierland onderdeel te blijven van het Verenigd Koninkrijk.

De spanning tussen katholieke en protestantse Noord-Ieren leidde vanaf de laten jaren zestig tot de Troubles, een semi-burgeroorlog die dertig jaar duurde en 3.500 doden en 50.000 gewonden tot gevolg had. Pas in 1998 sloten beide kampen vrede met elkaar en met de Britse overheid in het Good Friday Agreement.

Sindsdien plukken de 1,8 miljoen Noord-Ieren de vruchten van een andere unie: de Europese. Hun afgeleide lidmaatschap van de EU verzacht de vijandigheid tussen katholieken en protestanten, die altijd weer kan oplaaien.

EU-lid Ierland is de voornaamste handelspartner geworden, goed voor 34 procent van de Noord-Ierse export. Dagelijks passeren duizenden Ieren en Noord-Ieren ongehinderd hun ooit zwaarbewaakte gemeenschappelijke grens. Tenslotte ontvangt Noord-Ierland jaarlijks zo’n 3,5 miljard pond aan subsidies van de EU.

Noord-Ieren voelen zich voor het blok gezet door Britten

Brexit zet al deze verworvenheden op losse schroeven. Als de Noord-Ieren samen met de Britten de Europese Unie verlaten, zal de grens met Ierland opnieuw op slot moeten, met alle gevolgen van dien voor hun export.Anders wordt die een achterdeur naar het Verenigd Koninkrijk voor de stroom immigranten vanuit de EU die de Britse Leave-stemmers juist wilden stoppen.

Maar de Noord-Ieren stemden tijdens het referendum in juni in ruime meerderheid voor Remain. Velen van hen voelen zich door de Engelsen voor het blok gezet.

Noord-Ierse politici werken al aan een plan om Brexit aan te vechten. Onder de voorwaarden van het Good Friday Agreement behoeft die volgens hen aparte instemming van het Noord-Ierse parlement. Deze anti-Brexit-coalitie omvat zowel ‘unionisten’, die Noord-Ierland onderdeel willen laten blijven van het Verenigd Koninkrijk, als ‘nationalisten’, die hereniging met Ierland nastreven. Politiek ligt hun actie echter uiterst gevoelig.

Nog geen meerderheid vóór hereniging met Ierland

Het Good Friday Agreement voorziet in een referendum over hereniging van Ierland en Noord-Ierland, maar alleen wanneer daarvoor een duidelijke meerderheid lijkt te bestaan. Daarvan lijkt nog geen sprake.

Volgens een recente peiling is slechts 22 procent van de Noord-Ieren vóór re-unification, al is dat wel meer dan de 17 procent tijdens een enquête in 2013. Meer dan de helft geeft aan op dit moment überhaupt geen referendum te willen. Ook in Ierland zijn de meningen verdeeld: 66 procent is vóór hereniging, maar dat percentage slinkt tot 31 als de reïntegratie van het armere en subsidie-afhankelijke Noord-Ierland zou leiden tot hogere belastingen in Ierland.

Nationalisten aan beide kanten van de grens doen dan ook hun uiterste best niet te gretig te lijken. “Het hoofddoel is erkenning van Noord-Ierlands unieke positie tijdens de Brexit-onderhandelingen,” zei onlangs Daragh O’Brien, de buitenlandwoordvoerder van Fianna Fáil, de Ierse politieke partij die ooit in 1926 is opgericht uit protest tegen de afscheiding van Noord-Ierland.

Maar de stemming onder Ieren en Noord-Ieren kan snel omslaan als het Brexit-proces leidt tot ongunstige uitkomsten voor Noord-Ierland of anderszins door de Britten wordt verknoeid. Op zo’n moment zullen leiders als O’Brien een heel andere toon aanslaan.